انقلاب چهارم و بازتعریف توسعه صنعتی

انقلاب های صنعتی، محصول انباشت قرن ها سرمایه های بلندمدت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بوده است. مناسبات تولیدی پس از برده داری و اضمحلال آن با شروع انقلاب کشاورزی، شروعی تاثیرگذار داشت. از زمانی که انسان انگیزه و ابزار لازم برای کار کشت روی زمین را بدست آورد، بدلایل جغرافیایی هرجا که آب و رودخانه ای جاری بود، اجتماعات کوچک کشاورزی در آن شروع به رشد کرد. تولید کشاورزی و بدنبال آن پرورش دام راهی را گشود که تا قرن ها پس از آن مناسبات تولیدی و داده های فرهنگی در آن تعریف می شد.

قرن ها گذشت تا انقلابی دیگر تغییرات جدی در روابط تولیدی و تناسبات و ملزومات اجتماعی پدید آورد، انقلاب صنعتی. با اختراع ماشین بخار و در ادامه انقلاب صنعتی انگلستان فصلی تازه بروی مردم جهان گشوده شد که با اختراع برق و تلگراف و … رو به تکامل نهاد. گروهی از مردم شاغل در بخش کشاورزی، اینبار به نیروی محرک انقلاب صنعتی تبدیل شدند، کارخانجات و معادن ذغال سنگ شروع به رشد کردند و فرصت های شغلی قابل توجهی به دست آمد. لازم به ذکر است که با پذیرش اصل مداومت تغییر، صنایع و معادن و بخش تولید در دوران جدید و در ادامه شروع به بازآفرینی خود کردند، اما و در ادامه تحولات در دو دهه اخیر انقلاب تازه ای در بخش کشف نشده ای از صنعت بوقوع پیوسته است، انقلاب اینترنت و حاکمیت گام به گام اقتصاد دیجیتال، و این اواخر انقلاب چهارم، نانو ربات ها و هوش مصنوعی، فصلی تازه روبروی جامعه بشری گشود و پیام مهمش این بود که اگر آمادگی برای پذیرفتن تغییرات مهم را نداشته نباشیم، زندگی و آینده مان تیره و تار خواهد شد. تحولات اخیر به ما یادآوری می کند که انسان امروزی حداقل هر ده سال یکبار باید تغییر کند و شرایط زندگی قبلی را ترک نماید، مانند خانه های بزرگ قدیمی که در حال تبدیل شدن به آپارتمان های کوچک هستند و تعدادشان بیشتر می شود.

امروز طبیعت کارهای تولیدی پیچیده تر شده و می رود تا با نانوربات ها انقلابی دیگر با عنوان «هوش مصنوعی» بوقوع بپیوندد، این خبر شاید ما را وادار کند که به این موضوع بیندیشیم که با آینده ای بسیار متفاوت روبرو خواهیم شد و خود را باید آماده ی سازگاری و همسویی با آن بنمائیم تا بتوانیم بمانیم!

در شرایط کنونی کشور ما و با توجه به سیاست های اعمال شده توسط دولت ها در سه دهه گذشته، متاسفانه تعریف رشد و توسعه در گسترش بی رویه صنایع سنگین مانند فولاد، خودرو و … خلاصه شده و در بخش کشاورزی هم با ادامه کشت به روش سنتی بیشترین آسیب را در کشور دچار خشکسالی و کم آبی، به منابع آبی زیرزمینی کشور وارد کرده ایم.

وقت آن رسیده که با توجه به ادامه خشکسالی در کشورمان، تغییرات جدی و فوری در برنامه های توسعه صورت پذیرد، کشاورزی به روش غرقابی تعطیل و کارخانجات آب بری مانند فولاد و خودرو و برخی معادن بسته شوند. زمان آن رسیده که سوت پایان بازی برای بسیاری از اشکال تولیدات صنعتی کشور کشیده شود و تعریفی دوباره از صنعت صورت گیرد. صنعت آی ـ تی، صنعت توریسم کویری و نه شهری، صنعت حمل و نقل، صنعت ورزش، صنعت هنر (موسیقی ـ فیلم و سینما ـ تئاتر ـ نقاشی)، صنعت انیمیشن و برخی دیگر از صنایع دنیای دیجیتال می تواند جایگزین خوبی برای تفکرات و برنامه های قبلی باشد.

گسترش بخش صنایع آی ـ تی و خدمات فنی مهندسی الکترونیک و کامپیوتر، مستلزم داشتن اینترنت پرسرعت و توسعه دفاتر آی ـ سی ـ تی روستایی و شهری طبق استانداردهای جهانی است و بموازات آن و در صورت داشتن برنامه ای علمی و جدی برای رشد و توسعه، باید به تعامل با همه کشورهای جهان بپردازیم تا بتوانیم از مدیریت، دانش، سرمایه و امکانات آنان بهره ببریم.

ما برای گام نهادن به دنیای جدید، سخت نیازمند سرمایه گذاری در علوم و فنون جدید هستیم، نانو تکنولوژی و فناوری اطلاعات واقعیات کهنه و نخ نماشده در بسیاری از زمینه ها در سرتاسر جهان را به چالش کشیده و فرصت های بسیار جالب را برای عاقلان و آگاهان و انسان های مسئولیت پذیر و علاقمند به فردای بهتر کشور پدید آورده است. نخبگان تلاش کنند تصاویری واضح، دقیق و کافی در پیش چشم مردم و مسئولان قرار دهند.

سعید منصورافشار